--=REKLAMA=--
|
Zaplecze administracyjne Joomla! to obszar, który służy administratorom do zarządzania witryną. Celem tego poradnika jest przedstawienie zaplecza administracyjnego Joomla!.
Jeśli Twoim zadaniem jest tylko wprowadzanie i uaktualnianie treści witryny, nie musisz korzystać z zaplecza - zadania redakcyjne można wykonywać za pomocą narzędzi dostępnych w części frontowej.
Strona zaplecza Joomla (ang. back-end) służy do zarządzania treścią, wyglądem i funkcjonalnością witryny. W tej części tworzysz podstawy swojej nowej witryny, a później ją rozwijasz - aktualizujesz i udoskonalasz.
Zaplecze nie jest widoczne dla odwiedzających witrynę (ang. front-end), zwaną też czasem frontonem. Do zaplecza można się zalogować tylko wówczas, gdy masz odpowiednie uprawnienia.
Istnieją trzy standardowe grupy użytkowników, którzy mają dostęp do zaplecza. To ważne, ponieważ mają oni uprawnienia do zmiany treści całej witryny i innych elementów.
Więcej informacji o uprawnieniach użytkowników zaplecza znajdziesz w poradniku Role i uprawnienia użytkowników
Zaplecze administracyjne Joomla może przytłaczać nowicjusza ogromną ilością stron, narzędzi i opcji. Na odkrycie i zgłębienie wszystkich tajemnic zaplecza trzeba sporo czasu. Na szczęście nie trzeba dobrze znać wszystkich zakamarków zaplecza, żeby się nim sprawnie posługiwać. Na początek wystarczy ogólna orientacja.
Logowanie się do zaplecza
http://localhost/joomla35/administrator
http://www.twojadres.pl/administrator
Otworzy się strona logowania.
Wpisz nazwę i hasło użytkownika, a następnie kliknij przycisk Logowanie (Zaloguj).
Strona, na którą trafiasz po zalogowaniu się do zaplecza, nazywana jest pulpitem, stroną startową albo panelem kontrolnym lub panelem sterowania. Zawiera skróty do najczęściej wykorzystywanych funkcji Joomla! oraz aktualne informacje o stanie witryny.
Tutaj administratorzy rozpoczynają swoją pracę. Z pulpitu można przejść natychmiast do tworzenia nowego artykułu lub zarządzania artykułami i kategoriami artykułów oraz rozpoczynać inne działania – projektowanie menu, konfigurowanie witryny, zarządzanie kontami użytkowników, językami witryny i zaplecza, mediami, itd.
Wygląd stron zaplecza administracyjnego zależy od celów, jakim one służą. W praktyce spotkamy się z czterema rodzajami stron:
Standardowy pulpit zawiera następujące elementy:
Są tacy administratorzy, którzy natychmiast po zalogowaniu do zaplecza, przenoszą się na inne strony zaplecza – korzystając z menu administracyjnego albo dostępnych na pulpicie skrótów. Ale dla wielu administratorów pulpit jest źródłem ważnych informacji.
Dwa ważne dla każdego administratora komunikaty mogą pojawić się na pasku skrótów w ostatniej sekcji zatytułowanej Konserwacja. Informują one o ukazaniu się nowego wydania Joomla lub nowych wydań zainstalowanych w witrynie rozszerzeń, w związku z czym konieczna może być aktualizacja posiadanego oprogramowania.
Jeśli nie mamy połączenia z Internetem albo serwer nie może się połączyć z witrynami udostępniającymi informacje o aktualizacjach, komunikaty w module informują, że stan aktualizacji Joomla lub rozszerzeń jest nieznany.
Jeśli mamy połączenie z Internetem, w module mogą ukazać się informacje, że nasz Joomla i nasze rozszerzenia są aktualne albo że pojawiły się aktualizacje.
W przypadku, gdy dostępna jest aktualizacja Joomla!, pojawi się także komunikat na górze strony:
Mimo zachęcającego komunikatu „Aktualizuj teraz” zawsze przed przeprowadzeniem aktualizacji:
Jeśli aktualizacja naprawia luki w zabezpieczeniach, należy ją zainstalować jak najpilniej. Jeśli natomiast aktualizacja zawiera tylko poprawki i udoskonalenia kodu, można ją przeprowadzić w dogodnym terminie.
Jeśli do kontaktów między osobami logującymi się do zaplecza używany jest wewnętrzny system prywatnych wiadomości, trzeba – po zalogowaniu się do zaplecza - zwracać uwagę na informacje w pasku stanu, w którym – miedzy innymi znajduje się ikona z informacją o liczbie nieprzeczytanych wiadomości w skrytce pocztowej.
Widomym znakiem jest pomarańczowy kolor etykiety obok ikony koperty symbolizującej powiadomienia.
Głównymi elementami pulpitu administratora są kolekcje skrótów.
Na pasku skrótów w 6 sekcjach zgrupowano odnośniki zapewniające administratorom szybki dostęp do najczęściej używanych funkcji administracyjnych Zbadaj działanie każdego z tych odnośników, aby zdobyć orientację, co administrator może zrobić. Dla każdej z opcji dostępna jest pomoc podręczna on-line.
Artykuły
Cztery ikony skrótów i odnośniki prowadzą do stron związanych z zarządzaniem artykułami
Struktura
W tym bloku znajdują się odnośniki do dwóch stron zaplecza służących zarządzaniu strukturą witryny:
Użytkownicy
Pod tym tytułem znajdziemy tylko jeden odnośnik:
Konfiguracja
W tej części mamy trzy odnośniki:
W instalacji Joomla z przykładowymi danymi w centralnej części pulpitu opublikowane są trzy moduły zaplecza:
Gdy zainstalujemy oryginalne, a nie polskie wydanie Joomla, tytuły tych modułów będą angielskie. Aby je zmienić na polskie, trzeba skorzystać z menedżera menedżera modułów.
Korzystanie z menu zaplecza
Rozwijane menu zaplecza w standardowej instalacji Joomla
Rozwijalne menu zaplecza udostępnia wszystkie funkcje zaplecza administracyjnego. Dokładna zawartość menu, a zwłaszcza pozycje menu Komponenty, zależy od konkretnej witryny. Na ilustracji powyżej widoczne są tylko podstawowe komponenty w świeżej instalacji Joomla! (zdjęcie ekranu z lokalnej instalacji Joomla z przykładowymi danymi).
Menu zaplecza w instalacji z dodatkowymi komponentami
Gdy zostaną zainstalowane dodatkowe funkcje (rozszerzenia), można je zwykle zobaczyć za pośrednictwem tego menu. Poniżej zdjęcie z witryny, w której zainstalowano dodatkowo m.in. komponent Akeeba Backup i dodatkowy edytor JCE.
Obejrzyj każde menu po kolei. Nie musisz na początku wszystkiego rozumieć, ani tym bardziej zapamiętywać, ale rozwiń każde menu i przeczytaj nazwy wszystkich pozycji, aby zdobyć przynajmniej ogólną orientację w strukturze menu.
Wszystkie strony zarządzania wieloma pozycjami są do siebie podobne, oparte są na podobnym układzie i zawierają podobne zestawy narzędzi. Jako że w języku polskim nie ma odpowiedniego słowa, które sygnalizowałoby funkcje tych stron, określamy je zapożyczonym z angielskiego wyrazem menedżer. Ale można by też nazwać je przeglądami czy zarządcami.
Na każdej stronie tego typu wyświetlane są tabele z kluczowymi informacjami o elementach struktury witryny oraz udostępniane są narzędzia do zarządzania tymi pozycjami, umożliwiające ich dodawanie, kopiowanie, przenoszenie i usuwanie, a także zmianę ich stanu (np. publikacji, wyróżnienia).
Do potrzebnych menedżerów najprościej trafić za pomocą górnego rozwijanego menu. Niemal wszystkie pozycje widoczne w nim po rozwinięciu pozycje prowadzą do właśnie do stron zarządzania wieloma elementami witryny.
Jeśli jesteś na pulpicie, możesz też kliknąć wybrany odnośnik w pasku skrótów po lewej stronie ekranu.
Bardzo dobrym przykładem menedżera jest strona służąca do zarządzania artykułami. Zapoznaj się z nią.
Na stronie Artykuły można wyodrębnić 8 części typowych dla menedżerów.
Na szczycie strony znajduje się pasek z rozwijanym menu zaplecza (1). Poniżej znajduje się pasek tytułowy (2), a pod nim przybornik (3), zwany też paskiem narzędziowym. Z lewej strony obszaru roboczego wyświetlane jest menu lokalne (4). Nad obszarem roboczym zgromadzono zestaw filtrów (5) umożliwiających ograniczanie zakresu pozycji wyświetlanych w obszarze roboczym (6). W obszarze roboczym mamy przegląd pozycji – w tym przypadku artykułów. W poszczególnych kolumnach przeglądu wyświetlane są kluczowe informacje o każdej z pozycji. Poniżej wykazu pozycji mamy do dyspozycji pasek paginacji (7) umożliwiający nawigację między kolejnymi stronami wykazu. Na samym dole strony menedżera, podobnie jak na innych stronach, znajduje się pasek stanu i stopka (8).
Aby uprościć interfejs menedżerów, niektóre rzadziej używane funkcje zostały ukryte, ale bardzo łatwo można je przywołać w razie potrzeby. Na przykład, wystarczy kliknąć w zestawie filtrów przycisk Narzędzia wyszukiwania, aby odsłonić ukryte wcześniej filtry stanu, kategorii, poziomów dostępu, itd., dzięki którym można wyselekcjonować pozycje określonego typu, np. z jednej kategorii, jednego autora, w jednym języku, itp.
Podobnie, gdy klikniemy umieszczony w przyborniku przycisk Przetwarzaj, w oknie modalnym zostaną wyświetlone narzędzia przetwarzania wsadowego, które we wcześniejszych wersjach Joomla znajdowały się w obszarze roboczym pod wykazem pozycji. (Aby skorzystać z tych narzędzie, trzeba wcześniej zaznaczyć na liście pozycje, które chcemy skopiować lub przenieść, zmieniając równocześnie niektóre ich właściwości).
W zarządzaniu pozycjami wykazu przydatne będą czasem niewidoczne na pierwszy rzut oka narzędzia dostępne w wierszu nagłówkowym tabeli.
Kliknięcie krateczki (2) umieszczonej w wierszu nagłówkowym w 2 kolumnie spowoduje zaznaczenie wszystkich pozycji w tabeli. Kliknięcie nazwy kolumny, np. słowa Tytuł, Dostęp, Autor czy Język spowoduje uporządkowanie pozycji w kolejności alfabetycznej lub odwrotnie, gdy kolumna zawiera dane tekstowe, albo w kolejności rosnącej lub malejącej, gdy kolumna zawiera dane liczbowe.
Na stronie menedżera można wykonywać różne operacje równocześnie na wielu pozycjach lub tylko na jednej wybranej. Aby wykonać jakąś operację na wielu pozycjach, np. opublikować je albo wycofać z publikacji lub przenieść do archiwum, trzeba je najpierw zaznaczyć. W tym celu klikamy pole wyboru, znajdujące się w drugiej kolumnie tabeli po lewej stronie tytułu pozycji. Jeśli chcemy zaznaczyć wszystkie pozycje na jednej stronie tabeli albo odznaczyć wszystkie zaznaczone, trzeba kliknąć w polu wyboru umieszczonym w wierszu nagłówka w drugiej kolumnie:
Do najczęściej wykonywanych operacji należą zmiany stanu pozycji. Pozycja może być opublikowana, wycofana z publikacji, wyróżniona, zarchiwizowana, wyrzucona do Kosza. Aby dokonać zmiany stanu wielu pozycji, zaznaczamy je, a następnie klikamy odpowiedni przycisk w przyborniku. Jeśli chcemy zmienić stan jednej pozycji, posługujemy się narzędziami dostępnymi w kolumnie Stan, w której przy każdej pozycji znajduje się niewielka kontrolka złożona z dwóch ikon i listy rozwijanej. Pierwsza ikona sygnalizuje stan publikacji, druga wyróżnienie, a lista rozwijalna umożliwia inne operacje, zależne od strony, na której jest wyświetlana (np. przeniesienie pozycji do archiwum lub wyrzucenie do Kosza albo opublikowanie pozycji zarchiwizowanych lub wyrzuconych).
Gdy ustawimy wskaźnik myszki nad ikoną stanu publikacji, zostanie wyświetlony komunikat z dokładniejszymi informacjami:
Generalnie istnieją dwa stany publikacji: pozycja może być opublikowana i nieopublikowana.
Stan publikacji nie jest równoznaczny z widocznością pozycji w witrynie. Stan Opublikowana oznacza jedynie, że pozycja została zaakceptowana do publikacji. Natomiast to, czy będzie widoczna w witrynie, zależy od dwóch czynników. Po pierwsze od tego, czy zostanie udostępniona za pomocą jakiejś pozycji menu lub odnośnika. I po drugie, od ustawień terminów rozpoczęcia i zakończenia publikacji. Ikona stanu publikacji może wskazywać na kombinację stanów pozycji. Na przykład pozycja może być opublikowana, ale oczekiwać, aż nadejdzie zaplanowany termin rozpoczęcia publikacji. Stany pozycji opublikowanej może być oznaczony jako:
Stan Nieopublikowana oznacza, że pozycja nie została jeszcze zaakceptowana do publikacji albo została wycofana z publikacji. Znaczenie poszczególnych ikon objaśnia ilustracja poniżej:
Opcje listy rozwijalnej zależą od wybranego widoku. W standardowym widoku listy pozycji na liście rozwijalnej mamy dwie opcje:
W widoku listy pozycji wyrzuconych do kosza na liście rozwijalnej mamy opcje:
W widoku listy pozycji zarchiwizowanych na liście rozwijalnej mamy opcje:
Strony, które służą do tworzenia, poprawiania i konfiguracji elementów witryny, możemy nazwać formularzami lub edytorami. Tak jak menedżery, strony te są do siebie podobne, a ich elementy mają stałą lokalizację.
Słowo edytor jest wieloznaczne. Może oznaczać osobę odpowiedzialną za merytoryczne przygotowywanie materiałów do druku oraz program komputerowy służący do wprowadzania zmian (edycji) w jakimś dokumencie. W znaczeniu programu odnosi się zazwyczaj do edytorów tekstu, edytorów kodu, edytorów grafiki. W Joomla oznacza przede wszystkim niewielkie edytory treści (wizualne lub tekstowe) umieszczane na stronach edytorów w wielowierszowych polach tekstowych. Tutaj użyliśmy słowa edytor na oznaczenie jednego z kilku głównych typów stron na zapleczu Joomla. Takie użycie słowa wydaje się jak najbardziej uzasadnione - na tych stronach tworzymy nowe pozycje lub poprawiamy istniejące oraz konfigurujemy ich przeróżne właściwości.
Strony edytorów mogą być wywołane na kilka sposobów:
Najlepszym przykładem interfejsu strony typu edytor jest strona Utwórz artykuł.
Podobnie jak na stronach menedżerów, na górze strony mamy rozwijane menu zaplecza (1), ale na stronach edytorów jest ono zwykle wyłączone. Poniżej menu znajduje się pasek tytułu strony, a poniżej pasek narzędziowy, nazywany krótko przybornikiem (2) i (3). Po lewej stronie przybornika mamy zestaw przycisków umożliwiających zakończenie pracy edytora (Zapisz, Zapisz i zamknij, Zapisz i nowy, Anuluj), a po prawej stronie przycisk Pomoc, który wywołuje stronę z pomocą podręczną.
Pod przybornikiem znajdują się pola tytułu pozycji (4), w których umieszczamy tytuł pozycji i wykorzystywany w adresach internetowych tytuł zastępczy (alias).
Poniżej na jednej lub wielu kartach (5) rozmieszczone są różne składniki formularzy sieciowych – pola tekstowe, listy i pola wyboru, przyciski radiowe, przy użyciu których administratorzy wprowadzają pewne informacje.
Na stronach służących do tworzenia artykułów na pierwszej karcie zatytułowanej Treść mamy po lewej stronie wieloliniowe pole tekstowe (6) wyposażone w wizualny edytor kodu HTML, a po prawej stronie pasek ustawień podstawowych (7), na którym znajduje się kilka rozwijanych list wyboru i przycisków umożliwiających określenie podstawowych właściwości artykułu.
Bardzo często na stronach edytorów spotkamy się z edytorami kodu (edytorami stron www), które służą do wprowadzania treści i ich poprawiania. Standardowo Joomla został wyposażony w trzy edytory kodu:
Na kolejnych kartach można zdefiniować różnorodne opcje konfigurujące sposób prezentacji artykułu.
Oprócz omówionych powyżej trzech typów stron „roboczych”, bo umożliwiających wykonywanie różnych operacji, spotykamy w Joomla jeszcze strony informacyjne (informatory). Przykładem są wszystkie strony pomocy podręcznej czy też strony w menu System /Informacje o systemie.
Po zakończonej pracy na zapleczu należy się wylogować. Służą do tego celu:
Po wylogowaniu się powrócisz na stronę logowania. Możesz z niej przejść na witrynę lub ponownie zalogować się do zaplecza.
Udane logowanie na zaplecze otwiera sesję operatora zaplecza. System generuje unikalny identyfikator sesji i rejestruje go w bazie danych wraz z danymi użytkownika (nazwa, numer identyfikacyjny, identyfikator grupy) oraz czasem rozpoczęcia sesji. Dane o otwartej sesji przesyłane są również do komputerów zalogowanych użytkowników i zapisywane w małych plikach tekstowych, zwanych ciasteczkami od angielskiego cookies. Ten zestaw informacji wykorzystywany jest do kontroli dostępu.
Kontrola dostępu polega na sprawdzaniu identyfikatora sesji zapisanego w bazie danych Joomla! z danymi zapisywanym w ciasteczku. Gdy przeglądarka przesyła jakiekolwiek żądanie do serwera, dołącza identyfikator sesji. Jeśli identyfikator zgadza się z zapisanym w bazie danych, serwer odpowiada na żądania otrzymane z przeglądarki użytkownika. Jeśli nie, serwer wysyła do przeglądarki komunikat o próbie nieuprawnionego dostępu albo o wygaśnięciu sesji. Identyfikator sesji oparty jest na czterech elementach:
$secret
,
Dzięki takiej procedurze zmniejszone jest ryzyko nieuprawnionego dostępu do zaplecza. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że internetowi rozbójnicy potrafią uzyskać dostęp do strzeżonych zasobów w wyniku przechwycenia sesji.
Przechwytywanie sesji polega na próbach przejęcia poprawnego klucza sesji, aby uzyskać nieautoryzowany dostęp do usług bądź informacji systemu komputerowego. Zwykle odnosi się do nieuprawnionego wejścia w posiadanie klucza sesji, wykorzystywanego do identyfikacji użytkownika podczas jego wizyty w witrynie internetowej. Jest to istotne zagadnienie przy konstruowaniu stron internetowych, gdyż ciasteczka wykorzystywane do utrzymywania sesji mogą być bardzo łatwo ukradzione, na przykład poprzez wykorzystanie technik XSS.
Czas trwania sesji ustawiony jest domyślnie w konfiguracji globalnej Joomla! na 15 minut. Czas ten jest automatycznie przedłużany, jeśli operator wykonuje działania rozpoznawalne przez Joomla!.
Oznaką aktywności administratora są wszelkie czynności polegające na:
Joomla! nie rozpoznaje jako aktywności administratora czynności redakcyjnych czy korektorskich w edytorach, o ile administrator nie skorzysta z przycisku Zapisz. Jeśli więc administrator będzie przez dłuższy czas redagować artykuł czy materiał statyczny i nie skorzysta z przycisku Zapisz, to czynności te nie zostaną potraktowane jako aktywne zachowania.
Doświadczonym czytelnikom korzystanie z Pomocy nie sprawi trudności. Projektanci mogą dodawać szczegóły do pomocy sieciowej, będzie to na pewno mile widziane. Początkujący mogą stwierdzić, że nie zawsze rozumieją stosowane słownictwo. Nie zniechęcaj się - w miarę nabywania doświadczenia w korzystaniu z pomocy podczas budowania swojej witryny, wzrastać będzie Twoje rozumienie pojęć i obeznanie ze słownictwem.
Podręcznik administratora on-line
<headertabs/>